Nieuws

Onderdeel van het sociale vangnet van de zelfstandige zonder personeel is steeds vaker ook een broodfonds. Een oplossing die even sympathiek is als kwetsbaar, Broodfondsen zijn lokale netwerken van twintig tot vijftig zelfstandigen die onderling een soort verzekering regelen tegen de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Er zijn er inmiddels al meer dan driehonderd, verspreid door het hele land.

De deelnemers maken elke maand een vast bedrag over naar een geoormerkte privérekening. Is een van hen wegens ziekte een tijdlang niet in staat om te werken, dan krijgt hij of zij via het broodfonds van al die rekeningen kleine schenkingen, indien nodig tot twee jaar lang.

Hoeveel iemand maandelijks inlegt, bepaalt hoogte van het bedrag dat hij of zij zelf kan ontvangen als de nood aan de m/v komt. Dat varieert van 33,75 per maand voor maandelijks €750 tot €112,50 voor €2.500. Fiscaal gaat het allemaal in privé. De inleg is zakelijk geen aftrekbare kostenpost en eventuele schenkingen vormen geen belastbaar inkomen.

Het mooie van zo’n broodfonds is dat het – anders dan een gangbare arbeidsongeschiktheidsverzekering - echt iets is voor en door ondernemers: lokaal, kleinschalig, en gebaseerd op onderling vertrouwen. Maar het concept heeft ook zijn beperkingen.

De twee jaar dat iemand op zijn hoogst van een broodfonds kan profiteren, is in veruit de meeste gevallen lang genoeg. Maar de enkeling die ook daarna arbeidsongeschikt blijft, heeft een groot probleem. Daarom wordt een broodfonds graag gecombineerd met een arbeidsongeschiktheidsverzekering die pas na twee jaar begint uit te keren.

Daarnaast heeft het concept twee belangrijke kwetsbaarheden. De eerste is dat in een groep van maximaal vijftig deelnemers het toeval genadeloos kan toeslaan. Als er te veel mensen kort na elkaar ziek worden, zeker in de eerste jaren van zo’n fonds, dan komt de bodem van de schatkist al snel in zicht. Dan moet er op de schenkingen worden gekort, raken de deelnemers hun buffer kwijt, en staan nieuwe zieken met lege handen.

De tweede kwetsbaarheid van een broodfonds is dat de bestuurders negen van de tien keer amateurs zijn in de beste zin van het woord. Noch hun kennis noch hun bestuurlijke vaardigheden worden onafhankelijk getoetst, terwijl het wel om uiterst verantwoordelijk werk gaat.

Op beide kwetsbaarheden hebben de broodfondsen iets gevonden. Want voor de buitenwacht mogen het allemaal afzonderlijke initiatieven lijken, in de praktijk zijn ze allemaal aangesloten bij een en dezelfde landelijke organisatie: de BroodfondsMakers. Die werkt als een aanjager en een gemeenschappelijk backoffice. Binnen die landelijke structuur doen de broodfondsen aan deskundigheidsbevordering en dekken ze collectief de grootste financiële risico’s af.

Die samenwerking stelt me aan de ene kant gerust, maar aan de andere kant vraag ik me af of die zich niet ook kan ontwikkelen tot een bedreiging van het lokale en dus diverse karakter dat broodfondsen juist zo bijzonder maakt. Ergens doet het mij namelijk denken aan wat er is gebeurd met de Rabobank. Die is ooit begonnen als een coöperatie van coöperaties maar is tegenwoordig een centraal bestuurde moloch (toevallig ook gevestigd in Utrecht) waar je als individueel lid niks meer te vertellen hebt.

De broodfondsen maken momenteel een razendsnelle groei door, en vaak is er dan geen tijd voor bezinning op zulke fundamentele vragen. Maar behalve goede zaken en gezondheid, wens ik de bestuurders en de deelnemers oprecht ook veel geluk en wijsheid.

P.Spaninks is ZZP-expert. Voor Quote schrijft hij (bijna) elke week een colum

Hieronder hebben wij voor u op een rij gezet welke wijzigingen er in de komende regeerperiode op de agenda staan. Zodra er meer over bekend is zullen wij u daar ook over informeren.Voor zelfstandigen:

• Geen verplichte AOV
  Zelfstandigen worden niet verplicht zich te verzekeren voor arbeidsongeschiktheid. Het kabinet gaat wel in gesprek met verzekeraars over een toegankelijker en beter aanbod van verzekeringen voor deze groep.
  Minimumtarief voor ZZP’ers
• Er komt een minimumtarief voor zzp’ers, vermoedelijk tussen de 15 en 18 euro. Werkt een zzp’er tegen een lager tarief dan is er volgens de nieuwe regels sprake van een arbeidsovereenkomst en wordt hij als werknemer gezien.
• Vervanging wet DBA
  Er wordt een opdrachtgeversverklaring ingevoerd voor zzp’ers. Deze geeft opdrachtgevers vooraf duidelijkheid en zekerheid bij de inhuur van zelfstandig ondernemers. Voor zelfstandig ondernemers met een uurtarief van meer dan € 75,- en een overeenkomst korter dan een jaar komt een opt-out voor de loonbelasting en werknemersverzekeringen.
  
  Tip: op Wijzeringeldzaken.nl kunnen uw relaties die als zzp’er werken bekijken wat het regeerakkoord verder voor hen betekent.

Samen als ondernemers ingedekt zijn tegen arbeidsongeschiktheid zonder dat er een verzekeraar aan te pas komt: dat kan met een broodfonds. In die vorm kunnen kleine boerencoöperaties namelijk weer springlevend worden. Ze moeten alleen nog opgericht worden.

Mini-coöperaties waarin ondernemers samen hun arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor de eerste 2 jaar regelen. Ze heten broodfondsen; 11 jaar geleden werd de eerste opgericht als alternatief voor (te) dure en onvoldoende transparante verzekeraars. Sindsdien is het hard gegaan.

Er zijn – verspreid over heel Nederland – al 300 broodfondsen met ruim 13.000 deelnemers. Boeren zitten daar nog nauwelijks tussen. “Dat is vooral onbekendheid”, denkt medeoprichter en econoom Biba Schoenmaker van BroodfondsMakers, de organisatie achter het Broodfonds. “Er doen nu nog vooral biologische schapenhouders, kleinere vleesveehouders, zorgboerderijboeren en loonwerkers mee.”

‘Zo’n broodfonds is gebaseerd op vertrouwen en telt minimaal 20 en maximaal 50 deelnemers’
Kortgezegd is de arbeidsongeschiktheidsvoorziening van een zelfstandige ondernemer in een broodfonds hetzelfde als de ziektewetverzekering voor iemand die in loondienst is. Deelnemers zijn voor een periode van maximaal 2 jaar per ziektesituatie gedekt als ze voor langere tijd uit de roulatie zijn. Alleen keert hier niet de verzekeraar uit, maar zijn het mede-ondernemers in het eigen broodfonds.
“Zo’n broodfonds is gebaseerd op vertrouwen en telt minimaal 20 en maximaal 50 deelnemers”, vertelt Schoenmaker. “Die grenzen zijn gesteld voor enerzijds een stevige basis en anderzijds een groep die overzichtelijk blijft en waarin mensen elkaar kennen en kunnen aanspreken. Het is echt een collectief.”

Broodfondsrekening
Maar hoe werkt een broodfonds precies? Een deelnemer betaalt eenmalig € 250 aan instapkosten en is daarnaast elke maand € 10 aan contributiekosten kwijt. Vervolgens legt een deelnemer maandelijks geld in op een eigen broodfondsrekening. Dat kan op 8 niveaus, wat maar het beste past bij het eigen inkomen. Het laagste niveau is € 33,25 per maand, het hoogste niveau is € 112,50. Als iemand dan ziek wordt, krijgt diegene van alle andere broodfondsleden samen een schenking. Dit zijn vaste bedragen. Bij € 33,25 is de totale schenking € 750 (netto) per maand, bij € 112,50 is dit € 2.500. Met uitzondering van de éérste ziektemaand (eigen risico). Schoenmaker: “Zo’n schenking wordt dan van alle broodfondsrekeningen van de deelnemers afgehaald. Maar alleen als iemand ziek is. Als niemand ziek is, blijft het geld gewoon op de eigen rekening staan en blijft het eigendom van de deelnemer.”

Praktisch vertaald zou dit betekenen dat een langdurig zieke boer bij een inleg van € 112,50 elke maand dat hij uitgeschakeld is, netto voor € 2.500 aan vervangers kan inhuren.
Praktisch vertaald naar het boerenbedrijf zou dit betekenen dat een langdurig zieke boer bij een inleg van € 112,50 elke maand dat hij in de lappenmand zit netto voor € 2.500 aan vervangers kan inhuren. Zonder dat er een verzekeraar aan te pas komt. “Het broodfonds is daarmee bovenal een oplossing voor inkomstenverlies”, zegt Schoenmaker. “Het dekt geen eventuele medische kosten. De schenking kan een boer naar eigen keuze besteden.”