Nieuws

Oudere bouwvakkers en andere zzp’ers hoeven niet onverzekerd rond te lopen als we weer gewoon de Algemene Arbeidsongeschiktheidsverzekering AAW invoeren, bepleit Christiaan Roorda. Als wetgevingsadviseur bij de Raad van State zag hij in 1996 met lede ogen deze volksverzekering verdwijnen.

Oudere bouwvakkers die als zzp'er werken zijn steeds vaker onverzekerd voor arbeidsongeschiktheid, meldt Trouw (23 oktober). De premie is zo hoog (naar schatting 500 of 600 euro per maand) dat er geen beginnen aan is. Of ze hebben wel een verzekering, maar die loopt tot hun 55ste of 60ste.

Jarenlang hoge premies betaald en dan zijn de meest riskante jaren niet gedekt. Zoiets als een inbraakverzekering die niet uitbetaalt bij inbraak in de nachtelijke uren.

Vroeger hadden we een wettelijke regeling die voor alle werkenden gold: de Algemene arbeidsongeschiktheidsverzekering of AAW. Solidariteit was de basis. Iedereen betaalde premie en iedereen kreeg een uitkering. Op bijstandsniveau, dat wel, maar je hoefde niet eerst je huis op te eten, en het inkomen van de partner was ook geen beletsel. Voor werknemers was er dan nog de WAO, die een hogere uitkering garandeerde, maar ook werknemers betaalden mee aan de AAW.

Ik weet nog goed hoe die AAW is afgeschaft. Het was 1996, de onlangs overleden Wim Kok was premier en ik werkte bij de Raad van State als wetgevingsadviseur. De ambtenaren van Sociale Zaken, die ik aan de lijn had, zagen de afschaffing als een technische vereenvoudiging, die voor de werkenden geen verschil maakte. Voor werknemers was er nog steeds de WAO en voor de andere groepen maakte men aparte wetten: de Wajong voor jong-gehandicapten die niet of aangepast werken en de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) voor (u raadt het al) zelfstandigen. Daarmee was bijna iedereen die de bescherming van de AAW verloor, opgevangen, zei het ministerie.

Solidariteit
Mijn tegenwerping dat het afschaffen van een volksverzekering met solidariteit een principiële zaak was, werd weggewoven. Wel bleek al meteen dat de premie die zelfstandigen voor de WAZ moesten betalen een stuk hoger was dan die voor de oude AAW. Een paar jaar later werd die WAZ dan ook afgeschaft: zelfstandigen konden zich heel goed particulier verzekeren, zei men.

Nu blijkt dat dat ook al niet meer waar is en gaat de discussie over de vraag of je alle zelfstandigen (nu zzp'ers geheten) in een verplichte verzekering moet stoppen. Dat is terug naar de ongelukkige tussenstap van de WAZ, met - inderdaad - een te hoge premie. Waarom niet terug naar die AAW? Die was solidair én voor iedereen betaalbaar.

Arnoud Wennekus (AOV-zzp.nl)

Nee mijnheer Christiaan Roorda, u bent kennelijk de enige in de hele wereld die de WAZ voorstond. Duur, slechte dekking en niemand wilde deze WAZ. 

Zzp’ers in de bouwsector kunnen maar moeilijk een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Bij AOV BOUW kan dat wel! Verzekeraars willen hen vanaf een bepaalde leeftijd liever niet meer verzekeren. Daarnaast zijn de premies voor degenen die wél geaccepteerd worden torenhoog én zitten er nogal wat haken en ogen aan de polis. Een logisch gevolg van overheidsbeleid, zegt MAX Ombudsman Rogier de Haan.

Verhoogd risico op arbeidsongeschiktheidNederland telt steeds meer zzp’ers in de bouwsector. Veel van deze mensen zijn jong, maar er zijn ook behoorlijk wat zelfstandig werkende bouwvakkers, schilders, timmermannen en stukadoors die wat ouder zijn. Met ‘wat ouder’ bedoelen we hier mensen boven de 45. Voor de personen die tot die laatste groep behoren is het behoorlijk lastig én kostbaar om een goede arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Verzekeraars zijn er immers totaal niet happig op om zzp’ers in de bouwsector van boven de 45 jaar een dergelijke verzekering te verkopen. Vaak werken deze mensen al lange tijd in deze sector, waardoor het lichaam vaak al behoorlijk wat klappen te verduren heeft gehad. Daardoor is de kans dat zij arbeidsongeschikt raken vele malen groter dan bij bijvoorbeeld ouder kantoorpersoneel.

Premie van 600 euroOmdat het verzekeren van oudere zpp’ers met zware beroepen een dure aangelegenheid is, proberen verzekeraars zich in te dekken. Dit doen zij onder meer door de premies heel hoog te maken. 600 euro is eerder regel dan uitzondering. Bijna niemand kan zomaar 600 euro per maand uitgeven aan een verzekering, maar wie dit wel kan, doet er goed aan om de polis goed door te lezen. Die staan immers vaak vol met mitsen en maren. Zo is de verzekering vaak kortlopend en is de verzekeraar helemaal niet verplicht om een verzekerde meteen bij de ingang van de arbeidsongeschiktheid te betalen. De meeste beginnen pas met uitkeren nadat de zzp’er al een aantal weken of maanden thuis zit. In sommige gevallen wordt er zelfs helemaal niet uitgekeerd.

Bijstand als enige uitwegKortom: als ‘oudere’ zzp’er een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten is erg onaantrekkelijk. Daardoor loopt er behoorlijk wat bouwpersoneel onverzekerd rond. Volgens belangenclub Zelfstandigen Bouw is in 2010 nog 71 procent van haar leden verzekerd, tegenover 31 procent in 2017. Onverzekerden die arbeidsongeschikt raken krijgen geen geld van de overheid en kunnen alleen aanspraak maken op bijstand. Dat dit geen vetpot is, is algemeen bekend.

 FNV, CNV en VCP hebben in een brief aan minister Koolmees laten weten, dat de bonden het belangrijk vinden om mensen veel centraler te stellen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid. Zij verdienen adequate inkomensbescherming en een goede begeleiding terug naar werk. De minister heeft de vakbonden uitgenodigd om vandaag te komen praten over het stelsel voor ziekte en arbeidsgeschiktheid bij werkenden.

Arend van Wijngaarden, waarnemend voorzitter CNV: ’Het debat over loondoorbetaling bij ziekte, maar ook over de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor werknemers, de WIA, gaat al veel te lang alleen maar over wat het kost en over de lasten voor werkgevers. Dat moet echt anders. Ga juist kijken hoe je het stelsel kan verbeteren met de werkende als uitgangspunt.’
Iemand die ziek wordt heeft alle hulp en ondersteuning hard nodig bij de terugkeer naar werk; daar zijn uiteindelijk ook de werkgever en de arbeidsmarkt het meest bij gebaat. Alleen met een goed vangnet en de juiste begeleiding houd je deze werkenden in het arbeidsproces.

In het regeerakkoord staan diverse maatregelen die de bescherming van zieke en arbeidsongeschikte werknemers in de volle breedte aantasten. Het regeerakkoord bevat ook forse bezuinigingen op diezelfde arbeidsongeschiktheidsverzekering: de WIA. Prikkels voor werkgevers om zich in te spannen voor de re-integratie van werknemers worden met de voorgestelde maatregelen verkleind. Het vangnet dat er zou moeten zijn na twee jaar ziekte wordt ondergraven.

Behouden voor arbeidsmarkt
Kitty Jong, vicevoorzitter FNV: ‘Het is belangrijk om mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt worden te behouden voor de arbeidsmarkt. Maar als mensen niet meer kúnnen werken, hebben zij gewoon recht op de arbeidsongeschiktheidsverzekering waaraan zij jarenlang hebben meebetaald, een loongerelateerde arbeidsongeschiktheidsuitkering dus. Zij horen niet om bezuinigingsredenen in de bijstand terecht te komen. We hebben na 2006 een volslagen absurd en theoretisch systeem gebouwd rond de arbeidsongeschiktheid. Dat moet op de schop, en grondig ook.’

Onverkoopbaar en onverstandig
Nic van Holstein, voorzitter VCP: ‘De bezuinigingen op de WIA zijn onverkoopbaar en onverstandig. Werknemers die tussen de 80 en 100 procent arbeidsongeschikt zijn, worden bijvoorbeeld verplicht om te werken om dezelfde uitkering te behouden. Als zij hier niet aan kunnen voldoen, gaat de uitkering omlaag. Juist voor dit soort situaties hebben wij een werknemersverzekering. Deze werknemers kunnen hun functie niet meer uitoefenen, dat geeft een grote klap.’