Nieuws

De topambtenaar van EZ stelt een proef voor met een verplichte verzekering voor zzp’ers. Vijf politieke partijen willen zo’n verzekering ook.

De verkiezingsprogrammacommissie van de SP had er nog een tijdje over doorgepraat: was de partij nu wel of niet voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers? Door te goedkope zzp’ers krijg je oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt. En armoede. De uitkomst bij de SP was toch: niet.

Er zijn vijf politieke partijen die zo’n verplichting wel in hun verkiezingsprogramma hebben gezet of het in elk geval zo hebben bedoeld: het CDA, de PvdA, GroenLinks, de ChristenUnie en de nieuwe partij Denk. Op donderdag kwam de secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, Maarten Camps, met hetzelfde idee: elke zzp’er in Nederland zou zich moeten verzekeren

Vooralsnog zou het een experiment zijn en niet helemaal verplicht: wie niet wil, stapt eruit. Daar moet je dus wel wat voor doen. Het idee daarachter is dat veel mensen het dan toch wel makkelijk vinden dat er iets is geregeld – en er niet voor kiezen om de verzekering ongedaan te maken.

Het zou zomaar een idee kunnen zijn waar de SP toch op uitkomt: de partij wil graag dat zzp’ers minder goedkoop worden en wil het daarom aantrekkelijker voor hen maken om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. D66 is heel nadrukkelijk vóór vrijwilligheid bij zo’n arbeidsongeschiktheidsverzekering en wil dat de zzp’ers zelf bedenken of ze sparen voor hun pensioen.

De PvdA wil zo’n verplichting wel – ook voor het pensioen. GroenLinks wil dat zzp’ers makkelijker kunnen sparen voor hun oude dag, maar niet gedwongen. GroenLinks wil wel, net als de ChristenUnie, een verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid.

Verzekering voor álle werkenden

Het is de hoogste tijd om te gaan experimenteren met een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor álle ondernemers. Dat zegt de Secretaris-Generaal van het ministerie van Economische Zaken, Maarten Camps, in het economenblad ESB. Onder het motto 'als je niet valt, kun je ook niet leren lopen', pleit hij ervoor om het experiment aan te gaan.

Een 'interessant idee', zo zegt VVD-Kamerlid Erik Ziengs, zeker als van een verplichting geen sprake is, al moet je het in de gedachtengang van Camps wel actief aangeven als je afziet van zo'n verzekering. Ziengs kan zich daarin vinden. 'Hij wil iedereen verzekeren, maar geeft de ondernemer in ieder geval ook de mogelijkheid om niét mee te doen. Ik zie het plan met heel veel interesse tegemoet en zoals het nu klinkt, kan het wellicht een oplossing bieden voor het probleem dat wij regelmatig voorbij zien komen.'

Maatwerk bijverzekeren
Ziengs hoopt dan wel dat er mogelijkheden zijn om vanuit een basisregeling ruimte te bieden voor verder maatwerk. 'Dan kun je altijd nog bijverzekeren. Maar ik vind het de moeite waard om het te onderzoeken, omdat we toch zien dat het regelmatig voorbijkomt. Zelfstandigenaftrek werd ooit in het leven geroepen om ondernemers zich te laten verzekeren, maar er zijn ondernemers bij die daar minder goed over nagedacht hebben. Je moet goed kijken naar de impact, maar als er een goed plan ligt, kunnen er spijkers met koppen geslagen worden.'

Voor 60 tot 70 procent van de 'markt' bestaan overigens al prima oplossingen tegen goede tarieven,  Het probleem ligt vooral bij de groep zelfstandigen met een fors beroepsrisico en dús een groter risico op arbeidsongeschiktheid. 'Als je kijkt naar de statistische gegevens van zwaardere beroepen, is de kans op arbeidsongeschiktheid heel groot. Het is bijna niet de vraag óf het gebeurt, maar wannéér het gebeurt.'

Solidariteit
Daarom staat of valt het succes van een dergelijke collectieve verzekering met de solidariteit tussen verschillende soorten zelfstandigen, Maar als daar een mouw aan te passen valt, is een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering op zijn minst sympathiek. 'Het moet nog verder uitgewerkt worden; welke eigenrisico-periodes gelden er, om welke verzekerde bedragen gaat het en wat wordt de solidariteitsbijdrage van, zeg even, de kenniswerkers ten opzichte van de moeilijk verzekerbare groep? Dus: hoe groot gaat die solidariteit worden?'

De overheid moet gaan experimenteren met een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zzp'ers. Alleen dan kan de patstelling tussen voor- en tegenstanders worden doorbroken. Dit zegt Maarten Camps, secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, in zijn nieuwjaarsartikel in economenblad Economisch Statistische Berichten (ESB)

Camps wil een proef waarin zelfstandigen automatisch verzekerd zijn, tenzij ze aangeven dat niet te willen. Zzp'ers onder een bepaalde inkomensgrens zullen van de verzekering afzien omdat deze dan te duur wordt, verwacht hij. De uitstroom levert informatie op. Aan de hand daarvan kan vast worden gesteld rond welke inkomensgrens zzp'ers afzien van een aov. 'Zzp'ers die onder de grens zitten moeten verplicht worden zich te verzekeren', stelt Camps voor. Met het voorstel wil Camps de discussie over zzp-verzekeringen op gang brengen. Een proef maakt volgens hem duidelijk wat wel en niet werkt.

Voor- en tegenstanders van een verplichte aov hebben zich nu ingegraven. Niet alleen over het verplichten van een aov is discussie, ook het voorstel van Camps om een proef te starten leidt tot onenigheid. Philip de Jong, bijzonder hoogleraar Economie van de Sociale Zekerheid aan de UvA, noemt het een 'gekunstelde oplossing die voortkomt uit politieke urgentie om iets te doen.'

De Jong zegt dat een aov wel levensvatbaar is, maar alleen als alle werkenden zich verplicht verzekeren. 'Alleen dan is een betaalbare oplossing haalbaar.' Volgens De Jong dwing je dan de groep die de verzekering niet per se nodig heeft, solidair te zijn met diegenen die wel aanspraak maken op de verzekering.

Als zzp'ers een verplichting opgelegd krijgen, dan moet dat ook gelden voor verzekeraars, zegt Maudi Derks, directeur van Acture, een private uitvoerder van de ziektewet. 'Nu is een verzekering niet verplicht. Verzekeraars weigeren de zzp'ers die 'brandend huis' zijn'. Acceptatie en verzekeringsplicht zijn volgens Derks onlosmakelijk verbonden.

De discussie over het wel of niet verplicht stellen van een zzp-verzekering is volgens Camps juist een argument om wel een proef te hebben. Details kunnen later worden ingekleurd. Hij zegt dat de wil om de problemen op te lossen er wel is, maar dat actie uitblijft

 De mening van de AOV Expert